چه کسانی در معرض ابتلا به «ام اس» هستند؟ | تغذیه مدیترانه‌ای می‌تواند در بهبودی مفید باشد

همشهری آنلاین –یکتا فراهانی: بیشتر متخصصان معتقدند مولتیپل اسکلروزیس (Multiple Sclerosis) یا به اختصار MS یک عارضه خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافت‌های طبیعی خود حمله می‌کند. در بیماری‌ام اس، سیستم ایمنی به غلاف میلین حمله می‌کند و با پیشرفت حمله، غلاف میلین ملتهب می‌شود و تکانه‌های الکتریکی بین مغز و قسمت‌های دیگر بدن را مختل می‌کند.

بروز ام اس

دکتر فرهاد عصارزادگان نورولوژیست، دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ایران درباره بیماری‌ ام اس می‌گوید: «اگرچه بیماری ام‌اس جزء بیماری‌های خودایمنی حساب نمی‌شود؛ ولی فرایند تخریب از میلین‌ها فراتر می‌رود و به بافت‌های آکسونی مغر نخاع هم سرایت پیدا می‌کند. در این صورت، فرایند بیماری فرایند نگران‌کننده‌ای است و بیمار نیاز به درمان جدی‌تردارد.»

علت اصلی بروز این بیماری هنوز کاملاً مشخص نیست و همچنان مورد سؤال است. البته فرضیه‌های زیادی در مورد آن مطرح شده است. اما این فرضیه هم وجود دارد که گاهی ساختار بعضی ویروس‌ها می‌توانند شبیه بافت‌های عصبی باشند.

اما هنوز با قاطعیت نمی‌توان در مورد دلایل اصلی بروز آن اظهار نظرکرد. ولی عواملی مانند آب و هوا هم می‌تواند در بروز آ ن نقش داشته باشد.

اعصاب شامل سیستم مرکزی  و محیطی است.اعصاب مرکزی مغز و نخاع را شامل می‌شود و سیستم اعصاب محیطی هم که دست و پا و کمر را در برمی‌گیرد.

نشانه‌های بیماری

به گفته عصارزادگان، در بیماری‌ ام اس هم سیستم اعصاب مرکزی که شامل مغز و نخاع می‌شود تحت تأثیر قرار می‌گیرند. بنابراین تظاهرات آن نیز به این نواحی محدود می‌شود. حمله‌های این بیماری شامل تاری‌دید، دو بینی، نداشتن تعادل و فلج دست و پا می‌شود که این موارد، نشانه درگیری نخاع در بیماری است.

البته ممکن است هر دو پای بیمار هم دچار سنگینی شود. یا هر دو دست و هر دو پا را شامل شود که درگیری، بسته به میزان پیشرفت بیماری، متفاوت خواهد بود.

انواع بیماری‌ام اس

تظاهرات بیماری به سه دسته تقسیم می‌شود؛ دسته اول «عود کننده فروکش کننده» است؛ یعنی بیماردچار علائم و مشکلاتی می‌شود که پس از مدتی بهبود پیدا می‌کند و تقریباً به زندگی عادی برمی‌گردد. ولی دوباره پس از مدتی که ممکن است شش ماه با یک سال و حتی چند سال باشد دوباره بیماری شدت پیدا می‌کند و دچار حمله جدیدی می‌شود. مثلاً دچار تاری دید می‌شود و ممکن است چند وقت بعد تعادل خود را از دست دهد.

این گروه که تظاهرات بیماری درآنها در فاصله‌های طولانی صورت می‌گیرد؛ خوش‌خیم‌ترین نوع بیماری به حساب می‌آیند و بهترین پاسخ را هم به بیماری می‌دهند.

گروه بعدی «پیش رونده ثانویه» هستند. به این معنا که ابتدای بیماری آنها شبیه گروه اول است. اما از یک جایی به بعد خوب نمی‌شوند و حملات آنها دست می‌دهد به تدریج بدتر می‌شود.

شدت بیماری و درمان گروه سوم از دو گروه دیگر به مراتب سخت‌تر است. بیماری این گروه از ابتدا پیش رونده است. مثلاً اگر ازابتدا دچار حمله نخاعی و دچارسنگینی پا شده و به تدریج هم سیر بدتر شدن را طی کرده است.

درمان گروه سوم تا چند سال اخیر بسیار سخت بود. ولی در حال حاضر برای این گروه هم دارو وجود دارد که روند بیماری را کند می‌کند. ولی در مجموع درمان آن نسبت به دو گروه قبل سخت‌تر خواهد بود.

ترس از ام اس و تشخیص اشتباه بیماری

این متخصص مغز و اعصاب می‌گوید مشکلی که ما با آن مواجه هستیم چیزی به نام ترس از ام اس یا اشتباه گرفتن آن با بیماری‌های دیگر و در واقع تشخیص اشتباه است.

علت آن هم تفسیر اشتباه نتیجه‌ ام آرآی است. در واقع برای تشخیص این بیماری نیاز به دوچیز است؛ علائم و نشانه‌ها، معاینه دقیق بیمار و ام آرآی مغز و.

 در این بیماری، درام آرآی مغز و نخاع، پلاک‌هایی دیده می‌شود که تفسیر درست آن فقط باید توسط متخصصان مغز و اعصاب صورت بگیرد.

ضمن آنکه بعضی بیماران خودشان با جست و جو در اینترنت به اشتباه برای خودشان تشخیص بیماری‌ام اس می‌دهند و نگران می‌شوند.

نقش وراثت و ژنتیک در بروز ام اس

به گفته عصارزادگان، بخشی از دلایل بروز بیماری‌ام اس به وراثت برمی گردد؛ یعنی در خانواده‌ای که این بیماری وجود داشته باشد شانس ابتلا به آن بیشتر از دیگران است؛ به ویژه هنگامی که پدر و مادر شخص، مبتلا به ام اس باشند.

تأثیر سبک زندگی برام اس

تأثیر سبک زندگی بیماران مبتلا به ام اس با توجه به شدت و درجه بیماری آنها متغیر خواهد بود. مثلاً بیماران مبتلا به ام اس از نوع دسته اول یعنی «عود کننده فروکش کننده» تقریباً می‌توانند بیماری خود را فراموش کنند و به زندگی عادی خود ادامه دهند.

 آن‌ها باید سعی کنند تا حد امکان از استرس به دور باشند و به تغذیه سالم همراه با ورزش اهمیت بیشتری از قبل بدهند. چون می‌تواند در عود نکردن دوباره بیماری و حمله‌های ناشی از آن مؤثر واقع شود.

اما شدت بیماری در درجه‌های دیگر آن، محدودیت‌هایی را برای بیماران ایجاد می‌کند. بنابراین این افراد نمی‌توانند مانند افراد عادی به فعالیت‌های عادی وروزمره خود بپردازد.

موانع پیشرفت بیماری

اغلب متخصصان معتقدند چیزی به نام ام‌اس خوش‌خیم وجود ندارد. چون اساساً ذات بیماری پیش رونده است. البته طبیعی است فاکتورهایی وجود دارند که می‌توانند به کند شدن حمله‌های بیماری کمک یا در حد توان آن‌ها را متوقف کنند.

مثلاً ورزش‌های سبک، عامل مهمی در این خصوص به شمار می‌روند. ورزش‌های سبک هوازی بسیار مفید هستند. ضمن آنکه تغذیه هم عامل مهم دیگری است که باید به آن توجه داشته باشند.

 تغذیه مدیترانه‌ای

عصار زادگان می‌گوید تغذیه مدیترانه‌ای می‌تواند در بهبود حال این افراد مؤثر باشد؛ همان گونه که تغذیه ناسالم نیز می‌تواند باعث شدت یافتن بیماری آنها شود. استرس هم که در همه بیماری‌ها از جمله‌ام اس نقش زیادی دارد و در واقع می‌توان آن را پاشنه آشیل ابتلا به این بیماری و بسیاری از بیماری‌های دیگر دانست.

همان گونه که پشت اغلب بیماری‌ها، عامل استرس و اضطراب هم دیده می‌شود. مصرف دخانیات هم عامل مهم دیگری در شدت یافتن بیماری است. ضمن آنکه مصرف سیگار و مواد افیونی نیزحال این بیماران را بدتر می‌کند.

اهمیت مصرف دارو

در کنار همه این موارد، مصرف به موقع داروهای بیمار هم عامل مهم دیگری در مهار این بیماری است که حتماً باید به موقع و طبق دوز مشخص شده توسط پزشک متخصص مصرف شود. ضمن‌آنکه هیچ‌گاه نباید به طور خودسرانه دارو بیمار قطع شود. چون گاهی بعضی افراد به بهانه اینکه بیماری آنها سال‌هاست برنگشته؛ داروی خود را قطع می‌کنند که این کار باعث برگشت بیماری و عود دوباره آن خواهد شد.

این نورولوژیست می‌گوید بنابراین بیماران به هیچ وجه نباید داروی خود را قطع کنند.